تراشيدن موي يا كوتاه نمودن آن
سوم از واجبات مني - تقصير است
مسئله -1120 هر مكلفي مختار است كه بعد از ذبح كردن يا سر بتراشد، و يا از ناخن
(1) يا موي خود قدري بچيند مگر چند طايفه :
اول - زنها كه بايد از مو يا ناخن (2) خود قدري بگيرند، وكافي نيست ظاهرا براي
آنها سر تراشيدن .
دوم - كسي كه سال اول حج او باشد، كه بايد سر (3) بتراشد به احتياط واجب (4) .
سوم - كسي كه موي سر خود را به عسل يا صمغ يا نحو آن براي رفع شپش و نحو آن
چسبانيده باشد بايد سر بتراشد به احتياط واجب (5) .
چهارم - كسي كه موي خود را جمع كرده و گره زده و در هم پيچيده و بافته است بايد
سر بتراشد به احتياط واجب (6) .
پنجم - خنثاي مشكل اگر از اين سه دسته اخير نباشد بايد تقصير كند و سر نتراشد (7)
1- آية الله سيستاني : گرفتن ناخن كافي نيست بنابر احتياط واجب .
2- آية الله سيستاني ، آية الله مكارم : بنابر احتياط واجب كوتاه كردن ناخن به
تنهايي كافي نيست ، و همچنين در مسأله آينده .
آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : سر تراشيدن براي آنها جايز نيست .
3- آية الله نوري : مخير بين تراشيدن سر وكوتاه كردن مو يا چيدن ناخن مي باشد.
4- آيات عظام خويي ، خامنه اي ، بهجت ، فاضل ، تبريزي : احتياط مستحب اين است كه
سر تراشيدن را اختيار كندذ، هر چند مخير بودنش بين حلق و تقصير خالي از قوت
نيست .
آية الله مكارم : چنين كسي نيز مخير است و سر تراشيدن متعين نيست .
آية الله صانعي : بلكه بنابر اقوي .
5- آيات عظام خويي ، فاضل ، تبريزي : احتياط اين است كه سر تراشيدن را اختيار كند.
بلكه وجوب آن اظهر است .
آية الله بهجت : احتياط اين است كه سرتراشيدن را اختيار كند (مناسك ، مسأله 409)
آية الله صانعي : بلكه بنابر اقوي .
6- مانند مسأله قبل است .
7- آيات عظام گلپايگاني ، بهجت ، صافي : خنثي در حكم زن است و تقصير بر اومتعين
است .
آية الله مكارم : اگر از دو دسته اخير نباشد مو را كوتاه كند و اگر باشد اول كمي
مو را كوتاه كرده و بعد سر را مي تراشد (بنابر احتياط واجب )
آية الله خويي ، آية الله تبريزي : خنثاي مشكل اگر موي سر خود را نچسبانيده يا
نبافته باشد بايد تقصير نمايد.
مسئله 1121- اگر خنثاي مشكل اگر از اين سه طايفه باشد، واجب است هم تقصير كند
و هم سر بتراشد احتياطا (1) .
1- نظر آية الله گلپايگاني ، آية الله بهجت : در مسأله قبل گذشت .
آية الله خويي و آية الله تبريزي : بايد هم تقصير و هم حلق نمايد و بنابر احتياط
تقصير را بر حلق مقدم بدارد.
آية الله سيستاني : بايد اول تقصير نمايد و آنگاه بنابر احتياط حلق نمايد.(مناسك
مسأله 406) .
آية الله خويي ، آية الله تبريزي : دو قسم از سه قسم را متذكر شده اند.
مسئله 1122- احتياط آن است كه كسي كه سر را مي تراشد تمامش را بتراشد (1) .
1- آية الله گلپايگاني : بايد سر را تماما بتراشد.
آية الله خويي ، آية الله تبريزي : بلكه بايد تمامش را بتراشد (استفتائات ص 257
س (770.
مسئله 1123- در تقصير كفايت مي كند مقدار كمي از موي سر يا ريش يا شارب را
چيدن به هر نحو و با هر آلت كه باشد، و يا ناخن گرفتن (1) ، و بهتر است كه هم
مقداري از مو بگيرد و هم ناخن را بگيرد.
1- آية الله سيستاني ، آية الله مكارم : كفايت ناخن گرفتن به تنهايي مشكل است .
مسئله 1124- سرتراشيدن و تقصير چون از عبادات است بايد با نيت خالص از رياء
و براي اطاعت خداوند باشد و بدون آن صحيح نيست ، و آنچه بايد به آن حلال شود حلال
نمي شود.
مسئله 1125- جايز است سر را خود انسان بتراشد يا به سلماني بدهد، و همچنين در
در تقصير و بايد خودش نيت كند، و بهتر آن است كه سلماني هم نيت كند (1) .
1- آية الله خويي ، آية الله بهجت : متعرض اين مسأله نشده اند.
آية الله فاضل ، در حلق و تقصير نيت خودش لازم است .
مسئله 1126- كساني كه سر تراشيدن بر آنها متعين است (1) مثل اشخاصي كه درمسأله
اول ذكر شد (2) ، اگر سر آنها مو نداشته است بايد تيغ را بكشند بسر آنها، و آن
كافي است از تراشيدن سر (3) .
1- آية الله فاضل : به استثناء صروره .
2- آية الله صانعي : يا مخيرند مانند غير آنها.
3- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : در اين صورت تقصير متعين است و بنابر
احتياط تيغ را به سر بكشند و در صروره اين احتياط ترك نشود. (آداب و احكام حج
مسأله 853) .
آية الله مكارم : احتياط جمع ميان آن و ناخن گرفتن است و اگر ريش يا شارب
دارد كمي از آن نيز احتياطا كوتاه كند.
آية الله سيستاني ، آية الله اراكي : بنابر احتياط تقصير هم بكند.
آية الله فاضل : بنابر احتياط مستحب تقصير هم بكند.
آية الله تبريزي : طايفه اول از آن سه طايفه ، همانطور كه گذشت ، مخير بين حلق و
تقصير هستند.
مسئله 1127- كساني كه مخير هستند ميان تراشيدن سر و گرفتن موي ريش يا شارب و
گرفتن ناخن ، اگر سرشان مو نداشت بايد (1) تقصير كند (2) و اگر هيچ مو نداشتند
حتي موي ابرو (3) بايد ناخن بگيرند، و اگر آن را هم نداشتند تيغ را بسر بكشند
كافي است .
1- آية الله مكارم : موي صورت را كوتاه كند.
2- آية الله صانعي : احتياطا و تيغ را هم بسر بكشند.
3- آية الله مكارم : كوتاه كردن موي ابرو دليلي ندارد.
آية الله خويي : بايد در كوتاه كردن مو مقداري از موي سر يا ريش يا سبيل را كوتاه
كند. (مناسك ، مسأله 354) .
آية الله تبريزي : اكتفاء به كوتاه كردن موي ابرو محل اشكال است .
ساير آيات عظام متعرض نشده اند.
مسئله 1128- تراشيدن ريش كفايت نمي كند از تقصير.
مسئله 1129- اكتفا كردن به تقصير موي زير بغل يا عانه محل اشكال است (1) .
1- به مسأله 894 مراجعه شود.
مسئله -1130 محل تراشيدن سر و تقصير نمودن مني است ، جايز نيست اختيارا در غير
آنجا.
مسئله 1131- احتياط (1) آن است كه در روز عيد باشد اگر چه بعيد نيست جواز
تأخير تا آخر ايام تشريق (2) .
1- آيات عظام اراكي ، نوري ، فاضل : اين احتياط ترك نشود.
آية الله سيستاني : احتياط مستحب اين است كه از روز عيد تأخير نشود.
آية الله خويي ، آية الله تبريزي : احتياط واجب آن است كه در روز عيد باشد، و اگر
روز عيد نكرد تاآخر ذيحجه وقت دارد.
2 - آية الله صانعي : بلكه تا ايامي كه صحيح است غير اعمال مني از اعمال حج .
مسئله 1132- اگر كسي سر نتراشيد و تقصير نكرد در مني و از آنجا كوچ كرد بايد
مراجعت كند و عمل را انجام دهد، و فرقي نيست در اين حكم بين كسي كه عمدا
ترك كرده يا نسيانا و سهوا يا بواسطه مسأله نداشتن .
1- آية الله سيستاني : ناسي بنابر احتياط واجب ملحق به عامد است . (مناسك ،
مسأله 408) .
آية الله بهجت : اگر پس از اعمال حج تدارك نمايد طواف واجب است و در صورت
تعمد بنابر احوط گوسفندي كفاره دارد (مناسك ، مسأله 314) .
مسئله 1133-اگر براي اين شخص ممكن نشود برگشتن به مني هرجا كه هست سر بتراشد
يا تقصير كند. و موي خود را بفرستد (1) به مني در صورت امكان ، (2) و مستحب
است كه مو را در مني دفن كند در محل خيمه خود (3) .
1- آية الله مكارم : بنابر احتياط واجب .
2- آية الله بهجت : متعرض قسمت اخير مسأله نشده اند.
3- آية الله مكارم : يا غير خيمه خود.
آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : مستحب است موي خود را بفرستد.
مسئله 1134- جايز نيست طواف حج بكند قبل از تقصير يا سر تراشي ، و همچنين سعي
را جايز نيست جلو بيندازد.
مسئله 1135- اگر قبل از سر تراشي يا تقصير طواف سعي كند از روي سهو يا جهل به
حكم ، بايد برگردد و سر بتراشد يا تقصير كند، و پس از آن (1) طواف و نماز آن و
سعي را بجا آورد (2) و اگر نمي تواند به مني برگردد هر جا هست سر بتراشد و تقصير
كند و اعاده كند طواف و نماز و سعي را.
1- آية الله صانعي : و پس از آن بنابر احتياط طواف و نماز آن .
2- آية الله اراكي ، آية الله گلپايگاني : بنابر احتياط پس از آن و طواف و
نماز و ...
آية الله خويي ، آية الله تبريزي : اعاده طواف و سعي و لزوم ندارد، بلكه احتياط
استحبابي دارد. (مناسك عربي ، مسأله 409 و المسائل الشرعيه ، ج 1، ص 383)
آية الله تبريزي : بلي اگر قبل از خروج از مكه متذكر شود احتياط در خصوص
اعاده طواف نبايد ترك شود.
آية الله سيستاني : اعاده طواف و سعي لازم نيست گرچه احوط است .
آية الله فاضل : بنابر احتياط واجب پس از آن سعي و ....
آية الله مكارم : بنابر احتياط واجب .
مسئله 1136- اگر از روي علم و عمد اينكار را كرده بايد علاو بر اعاده طواف و
نماز و سعي يك گوسفند ذبح كند (1) .
1- آية الله گلپايگاني : گناه كرده اما كفاره ندارد.
آية الله مكارم : بنابر احتياط اعاده كند طواف و نماز و سعي را.
آية الله بهجت : در صورت تعمد بنا بر احوط گوسفندي كفاره دارد.
مسئله 1137- اگر فقط طواف از روي علم و عمد مقدم داشته گوسفند لازم است ، و اگر
فقط سعي را مقدم داشته گوسفند لازم نيست ، لكن بايد اعاده كند آن را بعد از حلق
يا تقصير و طواف و نماز آن .
مسئله 1138- اگر از روي علم يا جهل (1) يا نسيان (2) بعد از طواف يا سعي يا هر
دو سر را، تراشيد يا تقصير كرد، احتياط آن است كه اعاده كند (3) تا ترتيب
حاصل شود، و اگر تكليفش سرتراشي بوده تيغ را بسر بكشد احتياطا (4) .
1- آية الله صانعي : مراد و مقصود از اين مسأله معلوم نشد.
2- آية الله مكارم : مسأله اجمال دارد.
3- آية الله خويي : يعني طواف و سعي را اعاده كند تا ترتيب حاصل شود.
4- ظاهرا مانند مسأله 1127 است .
مسئله 1139- به احتياط واجب (1) بايد در مني اول رمي جمره كند و بعد از آن ذبح
كند و بعد تقصير يا حلق .
مسئله -1140 اگر بر خلاف اين ترتيب عمل كند پس اگر از روي غفلت و سهو بوده
اعاده لازم نيست ، و اگر از روي جهل به مسأله بوده بعيد نيست كه اعاده نخواهد
و احتياط به اعاده است ، و اگر از روي علم و عمد بوده (1) در صورت امكان احتياط
را ترك نكند (2) .
1- آية الله خامنه اي : اگر خلاف ترتيب مقرر عمل كند معصيت كرده است لكن علي
الظاهر تكرار اعمال غير مترتبه لازم نيست گرچه موافق احتياط است .
2- آيات عظام خوي ، تبريزي ، سيستاني : اگر از روي جهل يا نسيان بوده اعاده لازم
نيست .
آية الله گلپايگاني : در صورت علم و عمد امكان بايد اعاده كند.
آية الله بهجت : اگر از روي فراموشي و جهل باشد اعاده آن لازم نيست و همينطور در
صورت تعمد بنابر مشهور، (مناسك ، ص 143) .
آية الله مكارم : اين احتياط مستحب است .
مسئله 1141- بعد از آنكه محرمي كه وظيفه اش سرتراشيدن بود سر تراشيد يا تقصير
كردن بود تقصير كرد (1) حلال مي شود بر او تمام چيزهايي كه حرام شده بواسطه احرام
حج ، مگر زن و بوي خوش ، و اما صيد (2) از دو جهت حرمت داشت : يكي آنكه در حرم
صيد جايز نيست نه براي محرم و نه براي غير محرم و اين حرمت باقي است ، دوم
آنكه بر خصوص محرم نيز صيد جايز نيست چه در حرم باشد يا غير حرم و بعيد نيست
كه بواسطه حلق يا تقصير از جهت دوم حرمت برداشته شود، پس جايز است براي
او صيد در خارج حرم (3) .
1- آية الله صانعي : و دو عمل ديگر مني را هم كه رمي و ذبح است انجام داد.
2- آيات عظام خويي ، سيستاني ، تبريزي : بنابر احتياط واجب صيد بر او حرام است ،
و اين احتياط تا ظهر روز سيزدهم ادامه دارد.
آية الله گلپايگاني : حرمت صيد به حال خود باقي است .
3- آية الله مكارم : احتياط آن است كه در اين حال صيد را ترك كند.
آية الله سيستاني : متعرض اين قسمت نشده اند.
آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : حرمت صيد از جهت دوم هم باقي است و بعد از
انجام طواف نساء و نماز آن حلال مي شود.
آية الله بهجت : حليت صيد احرامي به مجرد تماميت مناسك منابي وجه نيست .
(مناسك مسأله 412) .
مسائل متفرقه حلق يا تقصير در حج
مسئله 1142- اگر قرباني از روز عيد تأخير افتاد، بنابر احتياط نمي تواند (1) حلق
كند و از احرام خارج شود و بعد قرباني كند بلكه ترتيب بين قرباني و حلق و
اعمال مترتبه بر آن را بايد مراعات كند علي الاحوط (2) .
1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : مي تواند حلق كند و از احرام خارج شود ولي
اعمال مكه بايد بعد از قرباني و حلق انجام شود. (871 آداب و احكام حج ) .
آيات عظام اراكي ، فاضل ، نوري : بلكه بايد روز عيد حلق نكند و تأخير نيندازد.
2- آية الله اراكي ، آية الله نوري : به حسب جمع بين روايات ، ترتيب مستحب است
ولي چون شهرت بر وجوب قائم شده احوط رعايت ترتيب است در صورت امكان و عند
الضرورة خلاف ترتيب مانعي ندارد و در فرض سؤال اگر ذبح را تأخير انداخت ،
تأخير حلق جايز نيست .
آية الله فاضل : ترتيب مذكور مخصوص روز عيد قربان است .
آية الله مكارم : و اگر رعايت اين احتياط واجب را نكند عمل او باطل نيست .
آية الله تبريزي : بنابر احتياط، قرباني بايد در روز عيد باشد و چنانچه قرباني در
روز عيد ممكن نباشد مي تواند بعد از رمي حلق يا تقصير را در روز عيد انجام دهد
و محل شود و قرباني را تأخير بيندازد.
آية الله صانعي : المستحب در قرباني و حلق .
آية الله بهجت : بهر تقدير بايد ترتيب مراعات شود.
آية الله سيستاني : اگر قرباني را در مني تهيه كرد جايز است تقصير يا حلق .
مسئله 1143- تأخير حلق تا آخر ايام تشريق مانع ندارد هر چند عمدي باشد و حلق در
شب هم صحيح است و كفايت مي كند (1) .
1- آية الله اراكي ، آية الله فاضل : تقصير و حلق را در شب انجام ندهند و تأخير حلق
از روز عيد جايز نيست .
آية الله سيستاني : حلق در شب عيد جايز نيست مگر براي خائف و به احتياط مستحب
از روز عيد تأخير نشود ولي بعد از عيد در شب هم كافي است .
آية الله مكارم : احتياط در ترك حلق در شب است .
آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : حلق در شب خلاف احتياط است و اگر در روز عيد
ترك نمود، روز يازدهم بايد حلق كند. (مجمع المسائل 1/ 490مسأله 5) معظم له
متعرض تأخير عمدي تا آخر ايام تشريق نشده اند.
آية الله خويي ، آية الله بهجت : احتياط واجب اين است كه در روز انجام شود، و
آيات عظام متعرض تأخير عمدي تا آخر ايام تشريق نشده اند.
آية الله تبريزي : احتياط واجب در عدم تأخير عمدي است . چنانكه گذشت بنابر
احتياط حلق بايد در روز باشد. پس اگر در روز عيد انجام نگرفت بايد در روز بعد
انجام گيرد.
مسئله 1144- اگر حاجي براي قرباني به كسي وكالت دهد، تا وكيل او قرباني نكرده
نمي تواند حلق كند (1) ولي اگر با اعتقاد به اينكه وكيل او براي قرباني كرده حلق
كرد بعد معلوم شد كه وكيل او هنوز قرباني نكرده ، حلق مزبور كافي است (2) و اگر
بعد از حلق اعمال مكه را هم انجام داده باشد كفايت مي كند و لازم نيست
آنها را اعاده كند.
1- آية الله صانعي : بلكه مي تواند چون ترتيب بين اعمال مني استحبابي است .
2- آية الله سيستاني : ولي او هنوز محرم است و بايد لباس دوخته را بيرون آورد و
از ساير محرمات احرام اجتناب كند و با ذبح محل مي شود و همچنين در قسمت بعد
مسأله .
مسئله 1145- كساني كه سال اول حج آنها است و وظيفه آنها سر تراشيدن (1) مي باشد
بنابر احتياط، جايز نيست بواسطه زيادي مو، اول سر را ماشين كنند و بعد آن
را بتراشند هر چند فورا بتراشند و در صورت علم و عمد كفاره دارد (2) .
1- آية الله نوري : مخير بين تراشيدن سر و كوتاه كردن مو و يا چيدن ناخن كه در
مسأله 1 ذكر شد مي باشد.
2- به مسأله 1120مراجعه شود.
آية الله سيستاني : اگر با ماشين ته زن بتراشند كافي است گر چه احتياط مستحب
تراشيدن با تيغ است .
آية الله مكارم : كوتاه كردن كافي است .
مسئله 1146- كسي كه بخواهد ديگري را حلق نمايد نمي تواند قبل از اينكه خودش حلق
يا تقصير كند سر او را بتراشد ولي مي تواند ناخن ديگري را براي تقصير بگيرد، و
ازاله موي ديگري نيز قبل از خارج شدن از احرام جايز نيست ولو براي تقصير (1) .
1- آية الله سيستاني : و مجزي نيز نمي باشد.
استفتائات حلق و تقصير
سؤال 1147- كسي كه سفر اول حج او است در وقتي كه سلماني سر او را براي حلق
مي تراشيده مشغول گرفتن ناخنهاي خودبوده و غافل بوده كه نبايد اين كار را بكند.
آيا كفار دارد يا خير؟
ج - چيزي بر او نيست .
سؤال 1148- كسي كه در غير مني حلق نموده و اعمال مترتبه را انجام داده و پس از
اين عمره مفرده انجام داده ، آيا محل شده است يا خير، و عمره مفرده او صحيح است
يا خير؟
ج - محل نشده است ، و عمره او صحيح نيست (1)
1- آيات عظام گلپايگاني ، تبريزي ، صافي : مگر اينكه از جهت جهل به مسأله و غفلت
در غير مني حلق كرده باشد كه در اين صورت اجزاء بعيد نيست هر چند احتياط آن ا
است كه در صورت امكان به مني برگردد و حلق كند. همچنين است حكم سه مسأله
بعد.
آية الله مكارم : اين حكم در صورت عمد مسلم است و در صورت جهل يا نسيان
عمل آنها صحيح است و اگر مي تواند به مني برگردد و سر خود را بتراشد و يا كوتاه
كند برگردد.
آية الله سيستاني : و كسي كه در غير مني ، اگر چه عمدا - سر خود را بتراشد،
به همان اكتفا كند، ولي واجب است در صورت امكان موي خود را به
مني بفرستد. (مناسك ، مسأله 408) .
آية الله خامنه اي : نظر ايشان نسبت به صحت عمره مفرده يا عدم آن بدست نيامد.
سؤال 1149- گفته مي شود مسلخ جديد در مني نيست و اشخاص پس از قرباني
در آنجا و بيرون آمدن ، پشت همانجا حلق و تقصير كرده اند، وظيفه آنان چيست ؟
ج - اگر حلق و تقصير در مني نبوده بايد اعاده شود (1) .
1- مانند مسأله سابق است .
سؤال -1150 در مسأله سابق كساني كه بعد از حلق و تقصير مزبور به مكه آمده اند و
اعمال مكه از قبيل طواف و سعي و طواف نساء را انجام داده اند و بعد متوجه
شده اند كه حلق و تقصير در مني نبوده ، آيا اعمال مكه آنان صحيح است ؟
ج - در فرض مزبور صحيح نيست و بايد آن اعمال هم اعاده شود (1) .
1- آية الله مكارم : بنابر احتياط.
آية الله صافي : حكم آن از مسأله قبل معلوم مي شود.
آية الله سيستاني : حلق و تقصير و اعمال صحيح است و همچنين در مسأله بعد.
آية الله خويي : اعاده اعمال مكه لازم نيست .
سؤال 1151- كسي كه سال قبل هم به حج مشرف شده و حلق را در خارج مني
انجام داده است و امسال هم حلق را در خارج مني نموده چه وظيفه اي دارد، و
اگر اعمال مكه را انجام داده صحيح است يا خير؟
ج - حلق را در مني اعاده كند و يك حلق كافي است و بعد طواف و نماز سعي سال
قبل را اعاده كند (1) و احتياطا طواف و نماز و سعي امسال را نيز بجا آورد
و بعد يك طواف نساء و نماز را انجام دهد و كفايت مي كند، گر چه ظاهر
اين است كه احرام براي عمره و حج امسال صحيح نبوده است (2) .
1- آية الله مكارم : اعاده اينها لازم نيست و همچنين احتياط بعد نيز لزومي ندارد.
2- آية الله مكارم : بنابر احتياط.
سؤال 1152- اگر در موردي كه حاجي بايد حلق كند بجاي تقصير، تقصير
كرده است وظيفه اش چيست ، آيا كفاره دارد يا نه ؟
ج - اگر جاهل به مسأله بوده كفاره ندارد و در فرض علم احوط است ، و در فرض
مسأله بنابر احتياط بايد حلق را انجام دهد و چنانچه اعمال مكه را بجا
آورده اعاده كند (1) .
1- به سؤال 1135 مراجعه شود.
آية الله مكارم : چنانچه گذشت حلق واجب نيست .
آية الله تبريزي : به مسأله 1135 مراجعه شود.
سؤال 1153- كسي كه سال دوم حج او است و سال قبل براي خودش حج نموده و حلق
كرده و امسال به نيابت دبگري حج بجا مي آورد، آيا در سفر دوم حكم صروره را
دارد كه بايد حلق كند يا تقصير كافي است ؟
ج - تقصير كفايت مي كند.
سؤال 1154- شخصي در سال 60نايب شخص ديگري شد، و براي اولين بار آمده مكه
و در مرز بين وادي محسر و مني ، حلق نمود، به اعتقاد اين كه اين جا جزء مني است ،
و يك سال بعد باز به مكه مشرف شد، براي خودش به عنوان حجة الاسلام ، و درمني
تقصير نمود به خيال اينكه حلق قبلي ، و اعمال حج گذشته او صحيح بوده است ،
و سال 65 باز به مكه مشرف شد و به عنوان ما في الذمه محرم شد، در اين بين متوجه
شد كه حلق سال اول در خارج مني بوده است و در نظر حضرت امام كافي نيست ،
امسال حلق را در مني بقصد ما في الذمه ، انجام مي دهد و بقيه اعمال را نيز
بقصد ما في الذمه ، بجا آورده است ، آيا اين كار كافي است يا نه ؟
ج - كفايت مي كند (1) و از منوب عنه واقع مي شود، و بايد حجة الاسلام را اعاده
كند (2) .
1- آية الله صافي : از منوب عنه واقع نمي شود و بايد حج نيابي را با اجازه
كسي كه او را اجير كرده اعاده كند چون جاهل به موضوع معذور نيست .
آية الله خويي : فتواي ايشان در جايي كه در ماه ذيحجه نتواند تقصير را اعاده
كند راجع به اينكه آيا تقصير بعد از آن كافي است يا نه بدست نيامد.
2- آية الله مكارم : بنابر احتياط
آية الله تبريزي : اعاده حجة الاسلام واجب نيست .
آية الله سيستاني : حلق اول صحيح است .
آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : بنا بر احتياط حجة الاسلام را اعاده
كند و مي تواند در اين مسأله به مجتهدي كه تقصير را براي صروره
مجزي مي داند رجوع نمايد.
سؤال 1155 - اگر كسي مقداري از سر خود را با تيغ بتراشد و بقيه را ماشين كند
آيا جايز است و حلق صدق مي كند، ضمنا بعد از ماشين بقيه سر را نيز مي تراشد.
ج - تا حلق تمام نشده كوتاه كردن موي سر جايز نيست ، و اگر تمام سر را تراشيده
از حلق كافي است (1) .
1-مراجعه شود به مسأله .1120
آية الله مكارم : كوتاه كردن كافي است .
آية الله بهجت : اگر صروره است در فرض مذكور بايد تقصير كند.
آية الله خويي : ماشين كردن تقصير حساب مي شود و مجزي است .
سؤال 1156- كسي كه غير از وقوفين اضطراري را نمي تواند درك كند و براي
بقيه اعمال خود نايب مي گيرد، آيا مي تواند حلق را در غير از مني انجام دهد؟
ج - بايد در مني حلق كند، و حلق در غير مني كافي نيست ، مگر آنكه نتواند به مني
برود (1) .
1- آية الله سيستاني : بايد در مني حلق كند در غير مني هم كافي است حتي
اگر عمدا باشد و بهر حال در صورت امكان بايد موهاي خود را به مني بفرستد.
سؤال 1157- شخصي دو موضع در سرش شكسته است ، ممكن است كه حلق روز عيد
باعث پاره شدن پوست گردد اگر تقصير نمايد، مجزي است يا وظيفه ديگري دارد؟
ج - اگر اميد خوب شدن در حدي كه بتواند حلق تمام نمايد تاآخر ايام تشريق
دارد تأخير بيندازد، و همچنين اعمال مترتبه را، و اگر اميد ندارد يا پس
از تأخير خوب نشد، احتياط آن است كه هر مقدار سر را مي تواند بتراشد و
تقصير هم بكند (1) .
1- آية الله گلپايگاني : اگر متمكن از حلق نبود تقصير نمايد و بعد در ماه ذي حجه
هر وقت متمكن از حلق شد حلق نمايد، هر چند به مكه آمده باشد، و مو را به مني
بفرستد. (مجمع المسائل 1/ 490مسأله 6) .
آية الله فاضل : چون صروره مخير بين حلق و تقصير است لذا اين مسأله موضوعا
منتفي است .
آية الله مكارم : حلق واجب نيست و كوتاه كردن قسمتي كافي است .
آية الله تبريزي : چنانكه گذشت صروره مخير است بين حلق و تقصير و در فرض
مذكور كه متمكن از حلق نيست بايد تقصير كند.
آية الله خويي : تخيير بين حلق و تقصير براي غير معذور خالي از قوت نيست
بنابراين اگر چه اميد خوب شدن داشته باشد تقصير كفايت مي كند (مناسك عربي
مسأله 404)
آية الله سيستاني : اگر تراشيدن با ماشين ته زن براي او ميسور باشد تقصير
كافي نيست بنابراحتياط واجب و اگر حلق حرجي بود تقصير كافي است .
سؤال 1158- شخصي سال گذشته قرباني و حلق را در غير مني (خارج از مني ) انجام
داده و پس از خاتمه اعمال به ايران برگشته است و امسال نيز به مدينه مشرف شده
و قصد حج دارد، بفرماييد وظيفه او چيست ؟ و آيا مي تواند براي خود يا ديگري
حج بجا آورد يا نه ؟
ج - تا وظيفه سال قبل را از قرباني و حلق و اعمال مترتبه بر آن ، انجام نداده
و از احرام آن خارج نشده ، نمي تواند محرم شود (1) .
1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : صحت حج سال گذشته بعيد نيست ، و اگر با
عدم تمكن از ذبح در مني قرباني را در مذابح معمولي انجام داده اعاده لازم نيست .
(آداب و احكام حج ، مسأله 878) .
آية الله سيستاني : حلق سابق مجزي است .
آية الله مكارم : حلق را در مني اعاده مي كند و قرباني اگر درمني امكان نداشت كافي
است و الا آن را نيز اعاده مي كند اما اعاده اعمال مترتبه لازم نمي باشد.
آية الله تبريزي : در صورت جهل به مسأله يا غفلت ، اعاده اعمال لازم نيست .
آية الله خويي : حكم آن درپاورقي مسأله 1154 گذشت .
سؤال 1159- صبي مميزي تمام اعمال حج را به نحو صحيح انجام داده است آيا از
صروره بودن ، خارج مي شود يا نه ؟
ج - بلي خارج مي شود (1) .
1- آية الله مكارم : حلق براي صروره واجب نيست .
سؤال -1160 در روز عيد قربان كه حاجي بايد حلق كند و از طرفي تراشيدن
و كندن مو بر محرم حرام است آيا حجاج بايد بعد از تقصير افرادي كه مخير بين
حلق و تقصير هستند از وجودشان براي حلق استفاده كنند يا در آن وقت براي
شخص جايز است كه سر خود را بتراشد، و آيا فرق است بين تراشيدن سر خود و
تراشيدن سر ديگري ، و درهر حال تكليف شرعي او چيست ؟
ج - خودش مي تواند خود را حلق كند، و مي تواند به كسي كه از احرام به حلق يا
تقصير خارج شده واگذار كند كه او را حلق نمايد، و در هر صورت اگر ديگري او
را حلق كند كفايت مي كند (1) اگر چه از احرام خارج نشده باشد.
1- آية الله مكارم : خالي از اشكال نيست .
آية الله سيستاني : كسي كه از احرام خارج نشده است جايز نيست براي ديگري
حلق يا تقصير انجام دهد و مجزي هم نيست .
آيات عظام خويي ، تبريزي ، گلپايگاني ، صافي : اگر كسي كه او را حلق مي كند
از احرام خارج نشده باشد مشكل است .
سؤال 1161- كسي كه در حج وظيفه اش سر تراشيدن است و از اول مي داند كه باتيغ
كشيدن ، سرش خون مي آيد، بفرماييد آيا سرش را بايد بتراشد يا نه ؟
ج - بايد سر بتراشد علي الاحوط (1) .
1- آية الله گلپايگاني ، آية الله صافي : در صورتي كه پس از فحص حلاق ماهري
پيدا نكرد كه سر او را خوني نكند تقصير نمايد و بعد در ماه ذي الحجه هر وقت
متمكن شد حلق نمايد هر چند به مكه آمده باشد و مو را به مني بفرستد. (مجمع
المسائل 1/ 490مساله 6) .
آية الله سيستاني : جايز نيست سر خود را با تيغ بتراشد بلكه با ماشين
ته زن بتراشد و يا در صورتي كه مخير بين تراشيدن و كوتاه كردن باشد ابتدا موي
خود را كوتاه و سپس اگر بخواهد سر خود را با تيغ بتراشد و اگر با آنچه گفته شد
مخالفت كند كفايت مي كند اگر چه گنهكاراست . (مناسك ، مسأله 405) .
آية الله خويي : بلكه بايد تقصير كند سپس سرش را بتراشد. (مناسك عربي ، مسأله
405) .
آية الله اراكي : احوط ترك حلق است در صورت انحصار حالق ، و تقصير بايد بكند.
آية الله مكارم : سر تراشيدن واجب نيست ولي احوط است .
آية الله بهجت : بايستي اول تقصير و بعد سر بتراشد.
سؤال 1162- در مناسك آمده است : كسي كه سال اول حج او باشد، بنابر احتياط
واجب بايد سر خود را بتراشد، آيا مي توان در اين احتياط واجب به ديگري رجوع
كرد؟
ج - حكم ساير احتياطات را دارد، لكن چون امر مهمي است ، مراعات كنيد اين
احتياط را (1) .
1- مراجعه شود به مسأله .1120
آية الله صانعي : و گذشت كه اقوي است .
سؤال 1163- كسي كه حلق را فراموش كرده و به ايران بازگشته است ، وظيفه او
چيست ؟
ج - بايد حلق و اعمال مكه مترتبه بر حلق را انجام دهد، و اگر نمي تواند خودش به
مكه برود در محل خودش حلق كند و موي خود را به مني بفرستد علي الاحوط و براي
اعاده اعمال مكه نايب بگيرد (1) .
1- مراجعه شود به مسأله 1135 .
سؤال 1164- كسي كه وظيفه او حلق است وليكن از حلق معذور است وظيفه او
چيست ؟
ج - بعيد نيست لزوم و كفايت تقصير در اين مورد، ولي احوط آن است كه احتياط
را بغير رجوع كنند (1) .
1- آية الله مكارم : مانند سؤال 1161 است .
آية الله فاضل : رعايت اين احتياط لازم نيست .
آية الله صانعي : گذشت كه اقوي است پس رجوع به غير محل ندارد و همانكه در اول
جواب آمد تمام است .
سؤال 1165- اگر كسي قرباني را از روي عمد تأخير بيندازد، آيا مي تواند حلق
و يات قصير نمايد و يا بايد حتما بعد از قرباني باشد؟
ج - بايد حلق را بعد از قرباني (1) انجام دهد، علي الاحوط (2) .
1- آيات عظام اراكي ، فاضل ، نوري : بنابر احتياط از روز عيد تأخير نيندازد.
2- مراجعه شود به مسأله 1131.
آية الله صانعي : الاستحبابي .
سؤال 1166- شخصي در روز عيد قربان در حال رمي جمره عقبه پول خود را گم كرد
و چون پول براي هدي نداشت آن را مبدل به روزه كرد، و تصميم دارد بعد از ايام
تشريق شروع به سه روز روزه نمايد، آيا چنين شخصي تقصير يا حلق را پس از سه
روز روزه انجام دهد يا همان روز عيد حلق يا تقصير نمايد؟
ج - مي تواند روز عيد (1) حلق يا تقصير نمايد (2) .
1- آيات عظام اراكي ، فاضل ، نوري : بلكه بايد روز عيد حلق يا تقصير نمايد.
2- مراجعه شود به مسأله 1120و 1131 .
سؤال 1167- شخصي كه صروره نيست و مي تواند تقصير كند آيا اگر ريش بتراشد،
صرف نظر از حرمت ، اينكار كفايت از تقصير مي كند يا نه ؟
ج - كفايت نمي كند.
سؤال 1168- عصر عيد قربان بعد از هدي كه دوستان سر مي تراشيدند و من هم به اين
فكر كه بايد سر را تراشيد رفتم سر خود را تراشيدم و نگفتم كه سر مي تراشم براي
حج تمتع ، فقط سرم را تراشيدم ، در اين صورت وظيفه من چيست ؟
ج - اگر سر را به عنوان اين كه وظيفه شما سرتراشي است و از اعمال حج است
تراشيده ايد صحيح است هر چند نيت را نگفته باشيد.
سؤال 1169- چون من از سر تراشيدن بدم مي آيد آيا مي توانم بجاي سر تراشيدن
تقصير كنم ، و آيا آن كار گناهي هم دارد يا نه ؟
ج - در سفر اول در مني بايد سر بتراشيد علي الاحوط (1) و اگر نتراشيد گذشته
از معصيت از احرام هم خارج نمي شويد علي الاحوط (2) .
1- آية الله صانعي : بل علي الاقوي .
آية الله فاضل : در سفر اول حلق تعين ندارد.
آية الله مكارم : سر تراشيدن واجب تعييني نيست مي تواند فقط قسمتي از مو را
كوتاه كند.
2- مراجعه شود به مسأله .1120
آية الله صانعي : بل علي الاقوي .
سؤال -1170 حاجي در مذبح بعد از قرباني فورا تقصير كرده كه دچار تطهير نجاست
بدن و لباس احرام نگردد، و بعد از رسيدن به چادر حلق كند، از يك طرف صروره
است و از طرفي در حلق قصد احلال نكرده ، تكليفش چيست ؟
ج - تقصير (1) در صورت جهل كفاره ندارد و حلق را اگر بقصد قربت و به حساب
يكي از اعمال انجام داده كافي است . وگرنه باقي بر احرام است و بايد در مني
حلق كند علي الاحوط (1) .
1- آية الله فاضل : صروره مخير بين حلق و تقصير مي باشد و تقصير مزبور كفايت مي كند.
2- حكم سؤال قبل را دارد.
آية الله مكارم : كوتاه كردن مو كافي است ولي گرفتن ناخن به تنهايي كفايت
نمي كند بنابر احتياط.
عيد قُربان (به عربي: عيد الأضحي)
بيتوته در مني