قربانيذخيره مقاله با فرمت پي دي اف
قرباني به معني نزديكي انسان به خدا از طريق اقدام به ذبح يك حيوان مي‌باشد.
فهرست مندرجات۱ - معناي لغوي قربان
۲ - آيين قرباني پيش از اسلام
۲.۱ - عقايد خرافي درباره قرباني
۳ - سنت قرباني در اسلام
۳.۱ - تشويق و ترغيب به قرباني
۳.۲ - فضيلت قرباني در قرآن
۳.۳ - نفي سنتها و مقاصد جاهلانه درباره قرباني
۳.۴ - شرط قبولي قرباني
۳.۵ - منافع و مصارف قرباني
۳.۶ - خصوصيات ذبيحه
۳.۷ - صراحت قرآن بر اطعام فقرا با گوشت قرباني
۳.۸ - هدف از قرباني كردن
۳.۹ - وظيفه دول اسلامي در سامان‌دهي گوشت قرباني منا
۳.۱۰ - حكم خارج كردن گوشت قرباني از منا
۳.۱۱ - اوقات قرباني
۳.۱۱.۱ - عيد قربان
۳.۱۱.۲ - هدي
۳.۱۱.۳ - اضحيه
۳.۱۱.۴ - قرباني، كفاره برخي گناهان
۳.۱۱.۵ - اوقات ثابت براي قرباني
۳.۱۱.۶ - اوقات قرباني در دوران جاهليت
۳.۱۱.۷ - قربانيهايي كه وقت معين ندارد
۴ - پانويس
۵ - منبع
قربانيذخيره مقاله با فرمت پي دي اف
قرباني به معني نزديكي انسان به خدا از طريق اقدام به ذبح يك حيوان مي‌باشد.
فهرست مندرجات۱ - معناي لغوي قربان
۲ - آيين قرباني پيش از اسلام
۲.۱ - عقايد خرافي درباره قرباني
۳ - سنت قرباني در اسلام
۳.۱ - تشويق و ترغيب به قرباني
۳.۲ - فضيلت قرباني در قرآن
۳.۳ - نفي سنتها و مقاصد جاهلانه درباره قرباني
۳.۴ - شرط قبولي قرباني
۳.۵ - منافع و مصارف قرباني
۳.۶ - خصوصيات ذبيحه
۳.۷ - صراحت قرآن بر اطعام فقرا با گوشت قرباني
۳.۸ - هدف از قرباني كردن
۳.۹ - وظيفه دول اسلامي در سامان‌دهي گوشت قرباني منا
۳.۱۰ - حكم خارج كردن گوشت قرباني از منا
۳.۱۱ - اوقات قرباني
۳.۱۱.۱ - عيد قربان
۳.۱۱.۲ - هدي
۳.۱۱.۳ - اضحيه
۳.۱۱.۴ - قرباني، كفاره برخي گناهان
۳.۱۱.۵ - اوقات ثابت براي قرباني
۳.۱۱.۶ - اوقات قرباني در دوران جاهليت
۳.۱۱.۷ - قربانيهايي كه وقت معين ندارد
۴ - پانويس
۵ - منبع
«قربان»و«قربان»به ضم و كسر«ق»مصدر«قرب»به معني نزديك شدن است.و«قرباني»نيز از همين ريشه است.
آيين قرباني پيش از اسلام[ويرايش]
آيين قرباني ريشه‌اي بس كهن و قديمي دارد، و با تحقيقاتي كه در اين زمينه به عمل آمده است، اين آيين از ديرباز با مراسم و تشريفات خاصّي در ميان انسانها با وجوه مختلف رواج داشته است.
← عقايد خرافي درباره قرباني
در بدو امر، چون شعور و تعقّل افراد بسيار ساده و نارسا و آميخته به تصوّرات مبهم بوده است و رشد ذهني آنها بدان اندازه نبود كه بتوانند كيفيت ارتباط خويش را با خالق خود به‌طور صحيح و منطقي توجيه كنند. گروهي مسائل را با زندگي خود مقايسه كرده‌اند، و به گمان آنكه خداي يگانه نيز همچون خود آنها نيازمند به غذا و ساير لوازم زندگي است، قرباني را براي رفع نيازهاي وي تقديم و با افكار نابالغ و خيالات واهي و بي‌اساس خود سعي مي‌كردند بدين وسيله رضايت او را جلب كنند.دسته‌اي ديگر براي آنكه از فضايل خدايان بهره‌مند و با آنها متّحد شوند، خدايان را قرباني مي‌كردند و آنها را مي‌خوردند. ايد دانست كه تصاوير ذهني بشر درباره ذات مطلق الهي به هيچ‌وجه مطابق با واقعيّت نبوده است و خداوند برتر از خيال و قياس و گمان و وهم انسان است حضرت علي(عليه السلام)در اين زمينه مي‌گويد: «كلّما ميّز تموه باوهامكم اوادركتموه في ادقّ معانيكم فهو مصروف مردود اليكم محدث مصنوع مثلكم.» [۱]
گروهي ديگر ارزاق عمومي مردم را، با همه نيازهايي كه داشتند به عنوان قرباني به آتش مي‌كشاندند.
مردم جزيرة العرب نيز، همين روشها و اهداف غلط را در زمينه قرباني دنبال مي‌كردند، تا آنكه خورشيد تابناك اسلام طلوع كرد، بر روي همه اين آيين‌هاي جاهلانه خط بطلان كشيد، و در مورد قرباني نيز طريق صحيح و سازنده‌اي را كه موجب صفاي باطن و رفاه حال جوامع انساني مي‌باشد ارائه داد.
سنت قرباني در اسلام[ويرايش]
← تشويق و ترغيب به قرباني
اسلام، سنّت«قرباني»را كه در عهد جاهليت به نوعي متداول بود، نه تنها مورد نكوهش قرار نداد بلكه با شرايط خاصّي نسبت به آن ترغيب و تشويق كرد.
← فضيلت قرباني در قرآن
قرآن مجيد، عمل قرباني را همدوش«كعبه»و«ماه حرام»و وسيله‌اي براي برپا بودن مردم و صيانت جامعه از فساد و تباهي معرّفي فرموده است:
«جعل اللّه الكعبة البيت الحرام قياما للنّاس و الشّهر الحرام و الهدي و القلائد» [۲]
همچنانكه«كعبه»از نظر احترام و محبوبيّت عمومي عامل بقاي امّت اسلام است، و بايد تا قيام قيامت ثابت و پابرجا باشد، سنّت قرباني نيز بايد براي هميشه باقي بماند.
← نفي سنتها و مقاصد جاهلانه درباره قرباني
امّا اين آيين مقدس همان‌طوري كه با«بت»و«بت‌پرستي»مبارزه كرد، سنّتهاي جاهلانه و ستمكارانه معمول زمان را نيز تحريم كرده است.مثلا درباره قرباني، قرباني آدميان را به هر عنوان كه باشد قتل نفس و گناهي بزرگ شمرده است و مرتكب اين جنايت را مستحق كيفر دانسته است.و همچنين مقاصد جاهلانه ديگري، از قبيل:رسيدن بو، گوشت و يا خون قرباني به خدايان كه در اديان و اقوام ديگر دنبال مي‌شود به شدّت نفي كرده است.
قرآن مي‌گويد:«لن ينال اللّه لحومها و لا دماؤها و لكن يناله التّقوي منكم»؛ [۳]هرگز گوشت و خون قربانيها به خدا نمي‌رسد ليكن تقواي شماست كه به خدا مي‌رسد.
← شرط قبولي قرباني
رسم عرب دوره جاهليت اين بود كه در موقع قرباني، در برابر كعبه مي‌ايستاد و خون آن را به قصد قربت به اطراف كعبه مي‌پاشيد؛به گمان اينكه خداوند به گوشت و خون محتاج است و استفاده مي‌برد.امّا قرآن اعلام داشت كه خداوند نيازمند به اينها نيست.امّا تقوا كه عبارت از آن حالت اخلاص و توجّه به خدا كه از شرايط اساسي عمل قرباني است به خدا مي‌رسد.و خداوند از شما قبول مي‌كند. [۴]و تأكيد بر اينكه، از گوشت و خون قرباني به خدا چيزي نمي‌رسد، براي ردّ عقايد اديان ديگر است.
← منافع و مصارف قرباني
از نظر اسلام، قرباني گذشته از زنده نگه داشتن مكتب توحيدي ابراهيم(عليه السلام)، و سنّت قرباني او؛ داراي منافع مادّي ديگري نيز هست كه همه آنها در جهت سعادت اخروي و رفاه حال دنيوي انسانها مي‌باشد.
رفع نياز مستحقان و دردمندان، اهداي به همسايگان و استفاده خانواده از جمله مصارف«قرباني»است:
«عن ابي جميله عن ابي عبد اللّه(عليه السلام)قال: سألته عن لحم الاضالحي: فقال: كان علي بن الحسين و ابنه محمّد عليهما السّلام يتصدّقان بالثّلث علي جيرانهما و بثلث علي المساكين و ثلث يمسكانه لاهل البيت». [۵]
← خصوصيات ذبيحه
چون قرباني براي رفاه حال مردم است، نسبت به سلامت، فربه و جوان بودن حيواني كه قرباني مي‌شود نيز تأكيد شده است:
«عن رسول اللّه(صلي الله و عليه و آله): لا يضحي بالعرجاء بين عرجها و لا بالعجفاء و لا بالجرباء و لا بالخرقاء و لا بالجذعاء و لا بالعضباء» [۶]رسول خدا فرمود: حيواني كه قرباني مي‌شود نبايد لنگ، لاغر، كچل، گوش‌بريده، دم‌بريده و شاخ شكسته باشد.
در تورات نسبت به بي‌عيب بودن آن سفارش شده است:
«و اگر كسي ذبيحه سلامتي براي خدا بگذاراند، خواه براي وفاي نذر، خواه براي نافله، چه از رمه چه از گله، آن بي‌عيب باشد تا مقبول باشد.البتّه هيچ عيب در آن نباشد، كور يا شكسته يا مجروح يا آبله‌دار براي خدا مگذرانيد». [۷]
در جاي ديگر آمده است:
«قرباني كردن گاو، بز نر و قوچ بي‌عيب در روزهاي مختلف ماه و عيدها و ديگر مراسم رسمي هم باعث آمرزش گناهان و هم موجب طهارت معبد مي‌گردد». [۸]
← صراحت قرآن بر اطعام فقرا با گوشت قرباني
قرآن مجيد صراحت دارد بر اينكه، گوشت قرباني براي طعام فقرا و مساكين است:
«و البدن جعلناها لكم من شعائر اللّه...فكلوا منها و اطعموا القانع و المعترّ». [۹] شتران درشت اندام را از نشانه‌هاي دين و مناسك حج قرار داديم...پس بخوريد از آنها و به نيازمندان بخورانيد.در جاي ديگر مي‌گويد: «فكلوا منها و اطعموا البائس الفقير». [۱۰]و بنابراين، يك مسلمان به حكم آيه شريفه:«لن تنالو البرّ حتّي تنفقوا ممّا تحبّون» [۱۱] بايد بهترين شئ خود را كه بيشتر مورد علاقه‌اش هست و معمولا او را زياد حق باز مي‌دارد در راه خدا بدهد.
مخصوصا در مورد قرباني، بايد حيواني را فدا كند كه قابل استفاده هرچه بيشتر مسلمانان و ارزنده باشد.چه فريضه قرباني به تبعيت از ابراهيم خليل اللّه است كه وي محبوبترين سرمايه خود را كه همان فرزند و تنها اميد و آرزوي او بود تسليم خدا كرد.
يك مسلمان نيز بايد چنين باشد. وقتي چيزي را در راه خدا مي‌دهد، بايد به حكم آيه شريفه: «انّ اولي النّاس باابراهيم للّذين اتّبعوه» [۱۲] بهترين را بدهد.
← هدف از قرباني كردن
هدف از قرباني كمال به توحيد و تقوا است و توحيد حقيقي آن است كه انسان همه امكاناتي را كه در اختيار دارد بدون چون و چرا و با كمال عشق و شوق، همانند حضرت ابراهيم(عليه السلام)به قربانگاه ببرد، و با خلوص نيت به هر نوع و هرجا كه خدا دستور داده است به مصرف برساند.
از جناب ابراهيم، كشتن فرزند و ريختن خون جوان نمي‌خواستند؛ بلكه هدف قلب سليم و نشان دادن پايه توحيد تا حدّ گذشت از عزيزترين سرمايه‌ها در راه خدا با خلوص نيّت و مسرت بود.
«و انّ من شيعته لابراهيم، اذ جاء ربّه بقلب سليم». [۱۳]در اين صورت است كه خداوند با عنايت و لطف خود هديه ديگر را به جاي فرزند مي‌پذيرد:«و فديناه بذبح عظيم». [۱۴]
امام صادق(عليه السلام)مي‌فرمايد: «و اذبح حنجرة الهوي و الطّمع عند الذّبيحة» [۱۵] به هنگام كشتن قرباني، گلوي هواي نفس و حنجره خواهش‌هاي بي‌جاي دل و طمع را ببر! و به حيات آنها خاتمه بده، تا از هر زبان و فتنه در امان باشي.
با توجه به آنچه بيان شد، نظر اسلام در مصرف گوشتهاي قرباني اين است كه مواد غذائي براي مسلمانان فراهم شود و مخصوصا توسعه و گشايشي در زندگي تنگ‌دستان اجتماع به وجود آيد، نه آنكه آن همه اموال و مواد غذايي و سرمايه‌هاي نفيس تجاري، اعمّ از گوشت، پوست، پشم، مو، روده و استخوان كه هريك از آنها در بازارهاي جهان امروز داراي ارزش قابل توجهي است و مي‌تواند براي مسلمانان مفيد باشد زير خاك مدفون و ضايع شود.
← وظيفه دول اسلامي در سامان‌دهي گوشت قرباني منا
لذا بر دولتهاي اسلامي است، كه با كسب تكليف از فقها و دانشمندان راستين خود، براي حفظ حيثيّت جهان اسلام و بستن دهان معترضين و تحقّق دادن به آرمان مقدّس قرآن، كه مي‌فرمايد:«و اطعموا البائس الفقير» [۱۶] با در نظر گرفتن و كثرت كشتار در مدّت سه روز«منا»تشكيلات منظم و مجهّزي به وجود آورند و به وضع آبرومندانه‌اي هدف عالي اسلام را كه انفاق به محتاجان و رفع نياز نيازمندان است، در سطح جهاني عمل كنند تا ضمن اينكه يك كمك مؤثّر اساسي به طبقه مستمند و فقير انجام مي‌شود، نمونه درخشاني از تعاليم عالي اسلام را نيز به جهانيان ارائه كرده باشند؛ كه مورد تاييد پيشوايان و رهبران اين آيين مقدّس نيز مي‌باشد.
← حكم خارج كردن گوشت قرباني از منا
«عن ابي عبد اللّه عليه السّلام: كنّا ننهي النّاس عن اخراج الاضاحي من مني بعد ثلاث لقلة اللّحم و كثرة النّاس، فامّا اليوم فقد كثر اللّحم و قلّ النّاس فلا بأس باخراجه» [۱۷] [۱۸]
امام صادق(عليه السلام)فرمودند: اينكه ما مردم را نهي مي‌كرديم، كه گوشت قرباني را به خارج از«منا»ببرند به خاطر اين بود كه جمعيّت زياد، و گوشت كم بود.امّا وقتي گوشت بيش از مصرف مردم باشد بيرون بردن آن از«منا»بلا مانع است.
← اوقات قرباني
بعضي از قربانيها به‌طور متناوب انجام مي‌شود و داراي وقت معيّن و ثابت است؛از قبيل: قرباني در عيدهاي مذهبي و ملّي كه تقريبا در همه اقوام اين جشنها با قرباني همراه بوده است.
مثلا نزد«يهود»روز«سبت»از احترام خاصّي برخوردار بود و در آن روز قرباني را به چندين برابر روزهاي معمولي هفته مي‌رساندند. همچنين عيد فصح، در دين يهود كه يادگار واقعه خروج بني اسرائيل از مصر است؛ همراه با قرباني بوده است.
اين عيد منطبق با جنبش باستاني سامي نژادان نيز مي‌باشد، كه از ديرباز به عنوان عيد بهاري معمول مي‌داشته‌اند.
←← عيد قربان
در اسلام روز دهم ذي الحجّه هر سال به نام«عيد قربان»يا«اضحي» مراسمي برگزار مي‌شود.در اين روز حاجيان پس از وقوف در عرفات و مشعر، به «منا»مي‌روند و قرباني مي‌كنند.در اين روز براي حاجيان در«منا»قرباني واجب و براي ساير مسلمانان كه به زيارت نرفته‌اند مستحبّ مؤكّد است.
←← هدي
قرباني در حج تمتع را«هدي» مي‌گويند.
←← اضحيه
قرباني كه در روز عيد«اضحي»صورت مي‌گيرد«اضحيّه»نامند.
←← قرباني، كفاره برخي گناهان
خلافهائي از قبيل:صيد حيوانات و ارتكاب امور ممنوعه در حال احرام و وفاي به نذر و قسم نيز از نظر اسلام موجب قرباني به عنوان كفّاره گناه است كه تفصيل، كيفيّت و شرايط آن در كتابهاي مربوط به حج آمده است.
←← اوقات ثابت براي قرباني
قرباني در مواقع مختلف هفته و ماه مانند:اوّل، وسط و آخر يا ابتدا نيمه دوم سال، يعني روز اوّل از ماه هفتم، و يا هنگام ظهور نوبر ميوه‌ها، و بالاخره برداشت محصول، نيز از جمله اوقات ثابت براي تقديم قرباني است.
←← اوقات قرباني در دوران جاهليت
در ميان اعراب دوره جاهليت ظاهرا ماه«رجب»از مشهورترين ماههايي بوده است كه نزد بتان خود قرباني تقديم مي‌كردند.
←← قربانيهايي كه وقت معين ندارد
قربانيهايي كه وقت معيّني ندارد غير محدود بوده است و تقديم قرباني در هر موقع مانند: تولد فرزند، بناي ساختمان، شروع جنگ، حفر چاه و خندق، پيروزي در جنگ و كسب موفقيّت در كارها مستحب و در بين پيروان اديان و مذاهب رايج است. [۱۹]
پانويس[ويرايش]
| ۱. | ↑ صباح الهدايه، محمود بن علي كاشاني ص۱۹. |
| ۲. | ↑ مائده/سوره۵، آيه۹۷. |
| ۳. | ↑ حج/سوره۲۲، آيه۳۷. |
| ۴. | ↑ مجمع البيان، ج۷، ص۸۶. |
| ۵. | ↑ علل الشرايع، ج۲، ص۴۳۸. |
| ۶. | ↑ وسائل الشيعه، ج۱۰، ص۱۲۰. |
| ۷. | ↑ سفر لاويان، باب ۲۲. |
| ۸. | ↑ كتاب حز قيال نبي، باب ۴۵. |
| ۹. | ↑ حج/سوره۲۲، آيه۳۶. |
| ۱۰. | ↑ حج/سوره۲۲، آيه۲۸. |
| ۱۱. |
تا كنون نظري ثبت نشده است
|
عيد قُربان (به عربي: عيد الأضحي)
روز عيد قربان
عيد قربان در روايات
بيتوته در مني
حلق(سرتراشيدن)